พระอรรธนารีศวร

        พระอรรธนารีศวร เป็นปางหนึ่งของพระศิวะ ซึ่งมีทั้งเพศชายและเพศหญิงรวมอยู่ในร่างเดียวกัน ซึ่งเป็นกำลังเสริมของเพศคู่ อันจะนำมาซึ่งความสมบูรณ์และการถือกำเนิดของชีวิตใหม่

        คำว่า อรรธนารีศวร มาจากคำ 3 คำ ได้แก่ อรรธ (ครึ่ง) + นารี (ผู้หญิง) + อิศวร (พระผู้เป็นเจ้า) หมายถึง เทพเจ้าผู้เป็นสตรีครึ่งหนึ่งนั่นเอง บางครั้งก็เรียกสั้นๆว่า อรรธนารี (Ardhanari) ผู้ชายทางซีกขวาคือ พระศิวะ ส่วนผู้หญิงทางซีกซ้ายคือ พระแม่ปารวตี ชายาของพระองค์ โดยในที่นี้พระแม่ปารวตีเป็น ศักติ (Shakti) แปลว่า อำนาจหรือผู้ทรงไว้ซึ่งอำนาจของพระสวามี (ซึ่งในที่นี้คือ พระศิวะ)

        พระอรรธนารีศวรที่พบส่วนใหญ่มักจะอยู่ในท่ายืน 3 แบบ ได้แก่ อภังค์ (ยืนตรง) ตริภังค์ (ยืนเอียงสะโพกเล็กน้อย) และอติภังค์ (ยืนเอียงสะโพกมากเป็นพิเศษ) อย่างไรก็ดี หากเป็นภาพวาด ก็อาจจะมีท่าทางแบบอื่นอยู่บ้าง เช่น เดินอุ้มพระพิฆเนศ สัตว์ที่มักจะพบอยู่คู่กับพระอรรธนารีศวร ได้แก่ โคนนทิ ซึ่งเป็นพาหนะของพระศิวะ นอกจากนี้อาจจะมีเสือหรือสิงโตเนื่องจากเป็นพาหนะของพระปารวตีอีกด้วย